Өкпенің пневмотораксы

Пневмоторакс - бұл ауру, оның атауы екі грек сөзінен шыққан - пневма және кеуде (ауа және кеуде). Қазіргі уақытта жиі кездесетін өткір жағдай - бұл плевра қуысында ауаның шоғырлануы. Жәбірленушіге шұғыл медициналық көмек қажет.

Өкпенің пневмотораксы дегеніміз не?

Өкпенің пневмотораксы – өмірге қауіп төндіретін патология, онда ауа әдетте болмауы керек жерден – плевра қуысына түседі.

Плевра қуысына түскен ауа толық немесе жартылай пішіні бар өкпенің коллапсын тудыруы мүмкін. Аурудың дамуы өздігінен болуы мүмкін немесе адамда бұрыннан бар өкпе ауруларына, жарақаттарға, медициналық манипуляцияларға байланысты болуы мүмкін. Өкпенің желдету қызметі бұзылады, қысылады, оттегі жетіспейді, тыныс алу бұзылады. Медиастинальды мүшелер (ірі тамырлар, жүрек) ығысқан, қан айналымы процестерінің бұзылуы байқалады.

Пневмоторакстың қандай түрлері бар?

Қоршаған ортамен байланыстың болуы/болмауы ауруды келесі сорттарға бөледі:

Ашық. Тыныс алу жүйесінің қысымының төмендеуі байқалады. Кеуде қуысының тесігі арқылы тыныс алу кезінде ауа плевра қуысына енеді, дем шығару кезінде оны тастайды, оның жиналуы болмайды. Теріс болуды тоқтатқан қысым өкпенің құлап кетуіне, тыныс алу процесіне қатысуын тоқтатуына, ондағы газ алмасудың тоқтатылуына, қанға оттегінің берілуін тоқтатуына әкеледі.
Жабық. Плевра қуысында газдың белгілі бір мөлшері пайда болады, оның көлемі тұрақты болып қалады, өйткені алынған ақау тез жабылады. Егер ауа қуысынан өздігінен шығып кетсе (бұл жабық жарада өте ықтимал), қысылған өкпенің деңгейі төмендейді, тыныс алу процестері қалыпқа келеді. Бұл сорт ең жеңіл сорттардың қатарында.
Клапан. Медиастинальды органдардың ығысуы, олардың жұмысындағы бұзылулар, плевропульмональды шок - мұның бәрі ең ауыр деп аталатын аурудың осы түрімен науқасқа қауіп төндіретін қауіптер. Клапан құрылымының пайда болуы ауаның плевра қуысында шоғырлануына, одан шықпай қысымның жоғарылауына әкеледі. Ауа жара арқылы енеді.

Асқынулардың қосылуына байланысты аурудың келесі түрлері деп аталады.

Күрделі емес. Аурудың нәтижесінде асқынулар дамымайды.
Күрделі. Асқынулар қосылады: эмфизема, қан кету, плеврит және т.б.

Таралу түріне байланысты пневмоторакс бір жақты немесе екі жақты болуы мүмкін:

Бір жақты. Науқастың бір өкпесі - сол немесе оң жақ құлаған.
Екі жақты. Науқастың екі өкпесі қысылған. Бұл патологиялық жағдай өмірге үлкен қауіп төндіреді, науқасқа шұғыл көмек қажет.

Сонымен қатар ауа көлемі бойынша пневмоторакс толық, париетальды, энистозды болуы мүмкін.

Толық. Бұл жағдайда өкпе толығымен құлап кетеді. Егер науқаста толық екі жақты пневмоторакс болса, оған шұғыл көмек қажет. Әйтпесе, тыныс алу функциясының сыни ақауы өлімге әкелуі мүмкін.
Қабырға. Плевра қуысын аздаған ауа толтырады, өкпе толық кеңеймеген. (Бұл негізінен жабық пішін).
Басталған. Париетальды және висцеральды плевра арасындағы адгезиялар пневмоторакс аймағын шектейді. Кейде ешқандай белгілер болмайды, түр ерекше қауіп төндірмейді, бірақ теориялық тұрғыдан ол адгезиялар аймағында өкпе тінінің жарылуын тудыруы мүмкін.

Пневмоторакс өзінің барлық көріністері бойынша таза «ересектерге» тән мәселе емес, тіпті жаңа туған нәрестелер де ауруға тап болады. Кішкентай балаларда ауру көптеген себептерге байланысты пайда болуы мүмкін, бірқатар ерекше белгілерді тудырады, бірақ дәрігерлер онымен ересектерді қалай емдесе, солай күреседі.

Пневмоторакстың себептері

Ятрогендік, травматикалық, стихиялы – бұл пациентте бұл патологияны дамытатын себептердің негізгі топтары.

Спонтанды пневмоторакс

Плевраның тұтастығы кенет бұзылып, оның қуысын ауамен толтыратын патология. Бұл жағдайда науқас сыртқы жарақаттарды алмайды. Себепке байланысты ол негізгі немесе қосымша болуы мүмкін.

Біріншілік пневмоторакстың пайда болуының айқын себебі жоқ. Ер жынысына жататын жоғары өсу, 20-30 жаста, зиянды әдеттердің болуы (темекі) - бұл негізгі қауіп факторлары. Аурудың 40 жастан кейін пайда болуы өте сирек кездеседі, сонымен қатар әйелдер де одан аз зардап шегеді.

Келесі аурулар мен патологиялар спонтанды пневмотораксты тудыруы мүмкін:

плевраның генетикалық анықталған әлсіздігі, оны бұзу үшін күлкі, жөтел ұстамасы, физикалық жүктеме жеткілікті;
өкпеде патологиялық процестерді тудыратын альфа-1-антитрипсин ферментінің туа біткен жетіспеушілігі;
әуе саяхаты (қысымның төмендеуі), сүңгу, су астында жүзу.

Өкпе патологиясына байланысты екіншілік спонтанды пневмоторакс дамиды. Бұл болуы мүмкін:

дәнекер тінін зақымдайтын өкпе аурулары (саркоидоз, лимфангиолеиомиоматоз, идиопатиялық пневмосклероз, туберозды склероз);
қатерлі ісіктер (өкпе обыры, саркома);
тыныс алу жолдарының аурулары (муковисцидоз, ауыр бронх демікпесі, COPD);
өкпенің жұқпалы аурулары (өкпе абсцессі, туберкулез, АҚТҚ-мен байланысты пневмония);
өкпені қамтитын дәнекер тінінің жүйелі аурулары (дерматомиозит, ревматоидты артрит, жүйелі склеродермия, полимиозит, Марфан синдромы).

Көп жағдайда бұл ауру егде жаста – 60-65 жаста кездеседі.

Ятрогенді пневмоторакс

Бұл форманың негізгі көзі әртүрлі медициналық манипуляциялар болып табылады. Ауруды белсендіруі мүмкін:

веноздық (орталық) катетерді орнату;
вентиляция;
плевра биопсиясы;
плевра пункциясы;
жүрек-өкпе реанимациясы.

Травматикалық пневмоторакс

Жаралар, кеуде қуысының жарақаттары – бұл аурудың осы түрінің негізгі көзі:

биіктіктен құлау, ұрыс-керіс және т.б. нәтижесінде пайда болған жабық кеуде жарақаты (өкпенің жарақаттануы, терінің тұтастығын бұзбай сынған қабырға бөліктерінің зақымдануы);
кеуде қуысының енетін жарасы (өкпенің жарылуын тудыратын оқ, пышақ жарақаттары).

Жаңа туылған нәрестелердегі пневмоторакс

Пневмоторакс – жиі жас балаларда, жаңа туған нәрестелерде пайда болатын аномалия.

Балалық шақта пневмоторакстың себептері келесідей болуы мүмкін.

Жылаудың жоғарылауы плевралық комиссияның жыртылуына әкеледі.
Жүре пайда болған немесе туа біткен кистаның жарылуы.
Өкпенің мәжбүрлі вентиляциясы.
Өкпенің генетикалық патологиясы кеңейген эмфизематозды альвеолалардың жарылуын тудырады.
Өкпе абсцессінің жыртылуы.

Бұл аурудың балада жиі кездесетіні өкпе мен плевраның генетикалық деформациясымен (құрылысы дұрыс емес), жарақаттанумен және қабынумен байланысты. Кейде туа біткен асфиксия белсендіруші факторға айналады, мәжбүрлі жасанды тыныс алу кезінде нәрестенің өкпе тінінің жарылуы орын алады. Пневмоторакс тыныс алу жолдарының амниотикалық сұйықтықпен немесе шырышпен бітелуінің нәтижесінде де болуы мүмкін.

Пневмоторакс белгілері

Пневмоторакс келесі белгілермен көрінуі мүмкін, олардың пайда болуы аурудың нақты түріне, оның ағымының ауырлығына, асқынулардың болуына/болмауына және басқа факторларға байланысты.

Кенеттен ентігу пайда болды - науқаста беткей жылдам тыныс бар, оның тыныс алуы қиын.
Кеуде аймағындағы өткір ауырсыну - ингаляция арқылы белсендірілген, жедел; зақымдалған жақтан иыққа кері тебу де мүмкін.
Құрғақ жөтел ұстамалары.
Науқас мәжбүрлі позицияны алады (жартылай отыру, отыру).
Әлсіз, қорқыныш сезімі, жүрек соғысының жиілеуі, қан қысымының төмендеуі.
Терідегі жабысқақ суық тердің өнімділігі.
Тері асты эмфиземасы - дем шығарғанда тері асты май қабатына ауа енгенде, ісінуді басқанда қардың сықырлауына ұқсас шу шығады.
Тері цианозы – қан айналымы, тыныс алу процестері айқын бұзылған кезде симптом пайда болады.
Жарадан «көбіктенген» қанды бөліп алу (ашық пневмоторакспен).

Спонтанды пневмоторакс белгілері

Спонтанды біріншілік пневмоторакс диагнозы бар науқастардың барлығы дерлік дәрігерлерге ақаумен көрінетін кеудедегі ауырсыну, кенеттен ентігу туралы айтады. Ауырсыну сезімдерінің қарқындылығы өте күштіден минималдыға дейін өзгереді. Пациенттердің көпшілігі оны алдымен өткір, содан кейін түтіккен немесе ауырсыну деп сипаттайды. Клиникалық көрініс аурудың емделгеніне қарамастан, бір күннен аспайды.

Егер науқаста өздігінен екіншілік пневмоторакс болса, онда плевра қуысында қанша ауа болғанына қарамастан, міндетті түрде ентігу болады. Көбінесе зардап шеккен жағында локализацияланған ауырсыну да бар. Мүмкін гипоксемия, гипотензияның қосылуы.

Қақпақшалы пневмоторакс белгілері

Науқас қозу күйде, кеуде қуысының қатты ауырсынуына шағымданады. Ауырсыну сезімі табиғатта пышақ немесе қанжар болуы мүмкін, иық пышағына, иыққа, іш қуысына беріледі. Әлсіздік, цианоз, ентігу лезде дамиды, есінен танып қалуы әбден мүмкін.

Нәрестелердегі пневмоторакс белгілері

Бір жасқа толмаған нәрестелердегі пневмоторакс белгілері келесідей болуы мүмкін:

беттің ісінуінің көрінісі;
тахикардия;
тері цианозы;
тынышсыздық, толқу күйі;
тыныс алудың қиындауы, ентігу;
тері асты крепитінің діңінде, мойнында пайда болуы.

Пневмоторакстың салдары

Пневмоторакстың асқынуы, статистикаға сәйкес, науқастардың шамамен 50% -ында байқалады.

Плевраның қабынуы (плеврит). Өкпенің кеңеюіне кедергі келтіретін адгезиялармен бірге жүруі мүмкін.
Орта асты тініне ауаны енгізу, үлкен тамырларды, жүректі қысу.
Плевралық қан кету.
Тері асты эмфиземасы – тері астындағы май қабатында ауаның қысылып қалуы.
Өлім. Ауыр жағдайларда мүмкін - кеуде қуысының енетін жарақаты, көп мөлшердегі зақым.

Пневмоторакс кезінде шұғыл көмек

Қақпақшалы немесе ашық түрдегі пневмоторакс шұғыл жағдайлардың бірі болып табылады, ол пайда болған кезде дереу жедел жәрдем шақыру керек. Содан кейін келесі әрекеттерді орындауды ұмытпаңыз:

зардап шегушінің плевра қуысын ауамен толтыру процесін тоқтату;
қан кетуді тоқтатыңыз.

Сізге тығыз, ауа өткізбейтін таңғыш қою керек. Төтенше жағдайда, стерильді құралдар болмаған жағдайда, импровизацияланған заттарды пайдалану керек - көйлек, футболка. Ең таза аймақ жараға қолданылады. Жараны жабу үшін уақытша таңғыштың үстіне полиэтилен пакет (клеенка, пленка) салынады.

Сондай-ақ науқастың тыныс алу процесін жеңілдету қажет, ол үшін оны жоғары күйге қою керек. Барлық әрекеттер өте мұқият орындалады, өйткені олар жәбірленушіге қосымша ауырсынуды тудырады. Егер адам есінен танып қалса, оны міндетті түрде есін жиыңыз. Егер аммиак қолында болмаса, өткір иісі бар кез келген өнім, мысалы, бензин, парфюмерия, лак кетіргіш. Өнім мұрынға жеткізіледі.

Соңғы міндет - ауырсыну шокының дамуын болдырмау, бұл банальды аспирин немесе анальгинге көмектеседі. Алғашқы көмек көрсеткеннен кейін жедел жәрдем келгенше күту керек.

Пневмотораксты емдеу

Пневмоторакс өмірге қауіп төндіреді, сондықтан емдеу процесі ауруханаға келгенге дейін басталады.

Ауруханаға барар жолда

Ауырсынуды басады. Науқас шыдамайтын ауырсынудан мазасызданса, оған есірткілік анальгетиктер – омнопон, морфин беріледі. Айқын ауырсыну болмаса, анальгинмен құтылуға болады.
Оттегі терапиясы.
Жөтел рефлексін жою. Науқасты жөтел ұстамаларын жеңілдету үшін жөтелге қарсы препараттар – либексин, кодеин, тусупрекс қолданылады.
Плевра пункциясы. Бұл процедура науқастың жағдайы күрт нашарлаған жағдайда қажет болады (қан қысымының тез төмендеуі, ентігудің жоғарылауы), бұл клапанның пневмотораксынан туындаған. Пункцияны тек дәрігер ғана емес, фельдшер де жасай алады.

Стационарлық ем

Пневмоторакспен ауыратын науқастар міндетті түрде госпитализацияға жатады. Медициналық көмек плевра қуысын тесу, ауаны шығару және плевра қуысында теріс қысымды қалыптастырудан тұрады. Емдеу аурудың түріне байланысты.

Консервативті күту терапиясы жабық шектеулі шағын пневмотораксқа қатысты. Науқасқа тыныштық беріледі, ауырсынуды басатын дәрілер енгізіледі. Қажет болса, ауа пункциялық жүйе арқылы сорылады. Плевра пункциясы жарақаттың бүйірінде ортаңғы бұғана сызығы бойынша екінші қабырға аралықта жасалады.

Тотальды формада шок реакциясының алдын алу және өкпені тез түзеу үшін плевра қуысына дренажды, одан кейін белсенді (электровакуумды аппаратты қолдану арқылы) немесе пассивті (Бұлау бойынша) ауа жібереді. ұмтылу.

Ашық пневмоторакстың бірінші міндеті - оны жабық пневмотораксқа айналдыру. Ол үшін жара тігіледі, плевра қуысына ауаның енуі тоқтайды. Осыдан кейін пішін жабылған кездегіге ұқсас манипуляциялар орындалады.

Егер жәбірленушіде қақпақшалы пневмоторакс болса, плевра ішіндегі қысымды төмендету қажет. Ол алдымен пункция арқылы ашылады, содан кейін хирургиялық ем жасалады.

Буллезді эмфиземамен туындаған өздігінен қайталанатын пневмоторакс хирургиялық жолмен емделеді.

Ауырсынуды басу

Ауруды басу – пневмоторакспен күресудің маңызды сәті, науқасқа өкпенің коллапс сатысында да, оның кеңеюі кезінде де ауырсынуды басатын дәрілер қажет. Аурудың қайталануын болдырмау үшін күміс нитраты, тальк, глюкоза ерітіндісі және басқа склерозды препараттармен плевродез жүргізіледі. Плевра қуысында жабысқақ процесс осылайша әдейі стимуляцияланады.

Оңалту және алдын алу

Ауруханадан шыққаннан кейін пневмоторакспен ауыратын науқас 3-4 апта бойы кез келген физикалық белсенділіктен бас тартуы керек. Емдеуден кейін 2 апта ішінде әуе сапарларына тыйым салынады. Сіз парашютпен, сүңгумен айналыспауыңыз керек - мұның бәрі қысымның төмендеуіне әкеледі. Темекі шегуге қатаң тыйым салынады, бұл қауіпті әдетті міндетті түрде тастау керек. Сондай-ақ дәрігерлер туберкулезге, ӨСОА-ға тексерілуге кеңес береді.

Пневмоторакстан сенімді қорғанысқа айналуы мүмкін алдын алу әдістері, өкінішке орай, жоқ, бірақ әлі де кейбір әрекеттерді орындау қажет:

Темекіні тастаңыз.
Өкпе ауруларын тексеру, оларды дер кезінде емдеу.
Ашық ауада жеткілікті уақыт өткізу.
Тыныс алу жаттығулары.

Пневмоторакс - бұл сөйлем емес, науқастардың көпшілігі оны сәтті жеңеді. Аурудың асқынбаған түрлері, олардың уақтылы емделуімен табысты нәтижеге кепілдік береді, бірақ қайталану қаупінің болмауына емес.

Статистикаға сәйкес, біріншілік спонтанды пневмоторакс адамға шамамен 30% жағдайда қайтады, көбінесе бұл емдеуден кейінгі алғашқы алты айда орын алады. Екіншілік спонтанды пневмоторакстың қайталану жиілігі одан да жоғары, 47%-ға дейін.

Пневмоторакс белгілері байқалған науқас ауруханаға неғұрлым ерте жеткізілсе, оның сәтті жазылу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады.